Links van me zit een mannetje gay video’s te bekijken. Met open mond en volkomen gefascineerd. Hij is zich niet meer bewust van zijn niet-virtuele omgeving. Rechts van me een jongetje dat extreem gewelddadige videospelletjes speelt. Bijzonder fanatiek bovendien. Bij voortduring moedigt hij zichzelf aan. Tussendoor een ingetogen vreugde juichend bij het neerhalen van weer een virtuele tegenstander. Moderne tijden in een nieuwe stad. Het past inderdaad probleemloos. Na bijna twee dagen in Astana, de nieuwe hoofdstad van Kazachstan, heb ik althans de façade van moderniteit, rijkdom en welvaart nog niet kunnen doorbreken.
Vanaf het Bayterek monument, een 105-meter hoge weergave van de wereldvoetbalbeker, is het uitzicht als in een golfstaat. Een Kaspisch Qatar. Waar ik ook kijk; links, rechts, voor en achter, overal staan allerlei futuristische en hippe gebouwen. Het nationaal archief in de vorm van een enorm ei. Een luxueus hotel met een dak van een Chinese tempel. Een hagelwitte moskee die niet of nauwelijks gebruikt lijkt te worden. Een enorme yurt die dienst doet als overdekt winkelcentrum. En tussendoor overal bloemen in prachtig geel, rood en oranje. Of enorme hijskranen die op de open plekken bouwen aan meer nieuwigheden.
Nog in 1997 was Astana een slaperig stadje in het absolute niemandsland. En nog steeds, noord, oost, zuid of west, welke kant een inwoner van deze stad ook op wil, altijd is het naar nergens. Daarbij, het klimaat alhier is bepaald vijandig. In de zomers is het heet, ook vandaag is het ruim boven de 30 graden. De winters zijn berucht koud met temperaturen tot minus 40 en fikse winden die vanaf de vlakke steppe komen aanwaaien. Het is bikkelen. In elk jaargetijde! Toch besloot Nazarbajev, de president van Kazachstan, in 1997 dat Astana de hoofdstad van het land moest worden. Argumenten? Almaty, de oude hoofdstad, zou te ver verwijderd zijn van Rusland. Astana en omgeving zou te weinig Kazach zijn. En Almaty zou in een te aardbevingsgevoelig gebied liggen. Eerlijk gezegd, ik denk dat dit slechts voorwendsels waren. Mijn onderbuikgevoel zegt mij dat Nazarbajev hoe dan ook een stad wilde creëren ter meerdere eer en glorie van hemzelf. Naar goed Centraal-Aziatisch gebruik. Per slot van rekening, zijn buurman in Turkmenistan had hem laten zien hoe absolute macht te laten samengaan met algehele pronkzucht.
Zo kwam dus een eind aan het hoofdstedelijke bestaan van Almaty. De stad met verreweg de meeste wereldse allure in Centraal-Azië. Van Nazarbajev moesten alle overheidsdiensten meteen maar verhuizen. Naar tijdelijke kantoorpanden in het oude, slaperige gedeelte van Astana. Onderwijl legde hij contacten met beroemde architecten en begon het bouwen aan de nieuwe stad. Een langdurig proces want van niets iets maken in deze steppe kost tijd, moeite en een boel geld. Maar niets kon hem weerhouden. Het nieuwe Astana zat al in zijn systeem en daarmee was het slechts een kwestie van tijd alvorens dit gerealiseerd zou zijn.
En ik moet toegeven, het is fascinerend te zien hoe een complete nieuwe stad uit de grond wordt gestampt. Evengoed, de protserige smaak vol extremiteiten kan niemand onberoerd laten. Niet iedereen zal het kunnen waarderen maar ik vind het klasse en stijl hebben. Tegelijkertijd vraag ik me sterk af of dit soort dikdoenerij de juiste manier is een minder ontwikkeld land als Kazachstan voort te stuwen in de vaart der volkeren. Ik meen, bescheiden als mijn mening is, van niet.
Terwijl ik uitkijk vertelt de gids in het rode rokje en het witte bloesje mij honderduit. Ze lijkt heel trots te zijn op alles wat hier gebeurt. Toch is haar façade veel minder moeilijk te doorgronden. Want als ik haar vraag wat ze van al deze bouwwerken vindt, wendt ze besmuikt het hoofd. Staande op het plateau van het Bayterek monument, op precies 97 meter (geen toeval) hoogte, wijst ze me op de handafdruk van Nazarbajev. Elke bezoeker kan zijn of haar hand in die van Nazarbajev leggen en een wens doen. Ze glimlacht naar me en schudt haar wijze hoofd. Zijn eigen fabeltjes mag hij dan geloven. Al zijn onderdanen weten wel beter.
In de joert die ik vanaf het monument heb zien liggen is de sfeer welhaast als in een Amerikaanse mall. Winkelplezier, amusement, restaurants en bars zijn hier allemaal te vinden. Vooral het subtropische zwemparadijs op de bovenste verdieping spreekt tot de verbeelding. De temperatuur is hier altijd tropisch, zowel in de zomer als in de winter. Het is een dorp op zich in deze nieuwe wereldstad. Geniaal bedacht door de architect, die tegenstelling tussen yurt en moderniteit. Ook Nazarbajev schijnt dit te vinden. Want op het moment dat ik dit luxedorp verlaat, stapt hij, omringd door een tiental bodyguards, net naar binnen! Gul glimlachend en royaal zwaaiend naar mij en naar de rest van de mensheid.